شناخت و تحلیلی از شعر و شاعران ایران در سده بیستم میلادی

مقدمه ای بر شعر فارسی در سده بیستم میلادی (کامیار عابدی،موسسه فرهنگی-هنری جهان کتاب،1394، 510 ص).

 

*این کتاب نوعی تاریخ نگاری و نقد شعر و شاعران ایران در سده بیستم میلادی به صورتی بسیار فشرده است.فهرست آن گویای محتوای کتاب خواهد بود:

پیش سخن(صص15-11)

بخش نخست:چشم اندازی سیاسی و اجتماعی از ایران(صص48-17).

مشتمل بر 7 فصل است.1.پس از حکومت صفوی،2.انقلاب مشروطه و افول پادشاهی قاجار،3.برآمدن رضاشاه،4.جنگ جهانی دوم و میدان تکاپوهای سیاسی،5.سقوط دولت ملی و پی آمدهای ایران،6.پیدایی انقلاب و حکومت دینی،7.پس از جنگ هشت ساله.

بخش دوم:تحلیلی تاریخی- جریان شناختی از شعر فارسی(صص182-49).

مشتمل بر 6 فصل و 26 زیرفصل (مبحث)است.

فصل1.شعر بازگشت،تکرار سنت ها:شعر وشاعران در دوره زند،شعر وشاعران در دوره قاجار.

فصل2.شعر مشروطه،انقلاب در مفهوم ها:جریان غالب در شعر،کوشش های نوآورانه در شعر،جریان های حاشیه ای شعر.

فصل3.شعر سنت گرا:پیمان با گذشته:شعر وشاعران در دوره رضاشاه، کوشش های نوآورانه در شعر.

فصل4.شعر نیمایوشیج،پیام عصرنو:نیما و موقعیت شعر نیمایی،جریان نوگرایی اعتدالی در شعر،نخستین شاعران نیمایی،گردهم آیی و نشریه های مرتبط با شعر،کوشش های نوآورانه دیگر در شعر،شعر و شاعران سنت گرا.

فصل5.شعر شاگردان نیمایوشیج،گسترش تخیل،غنای زبان:شاگردان مستقیم نیما در شعر،فروغ فرخزاد و شاعران زن،نسل دوم شاعران نیمایی،حرکت از شعر نیمایی به سوی شعر منثور،نشریه های مرتبط با شعر،پیوند شعر نو با جریان مبارزه علیه محمدرضاشاه،احیای سنت های ادبی در شعر،غزل نو.جریان تحلیل،بررسی و نقد شعر.

فصل6.شعر فارسی در چهارراه تردید:شعر نو از سیاست به مهاجرت،شعرنو از سیاست به فردیت،شکل گیری شعر انقلابی-دینی،شعرگویی برای کودکان و نوجوانان،جریان تحلیل،بررسی و نقد شعر.

بخش سوم:شناختی نمونه وار از شعر وشاعران(صص461-183).

دراین بخش ،به صورتی نمونه وار، کارنامه ادبی 25 شاعر،هریک در ذیل 3 قسمت «زندگی شاعر،نمونه شعر،تحلیلی از شعرها» شناسایی و بررسی شده است.این شاعران عبارتند از:ادیب الممالک فراهانی،اشرف الدین نسیم شمال،ایرج میرزا،عارف قزوینی،ملک الشعراءبهار،ابوالقاسم لاهوتی،فرخی یزدی، میرزاده عشقی،نیمایوشیج،پروین اعتصامی،سید محمد حسین شهریار،رهی معیری،گلچین گیلانی،مهدی حمیدی شیرازی،فریدون توللی،احمدشاملو،سیاوش کسرایی،فریدون توللی،سیمین بهبهانی،نصرت رحمانی،مهدی اخوان ثالث،سهراب سپهری،نادرنادرپور،منوچهر آتشی،فروغ فرخزاد.

*کتاب با حاصل سخن(469-463) و سه فهرست تفصیلی نام های کسان،کتاب ها و نشریه ها (صص508-471)پایان می پذیرد.

*صرف نظر از چند غلط چاپی،که شکل صحیح آن برای اغلب خوانندگان آشکارست، سهو در نام کوچک مخبرالسلطنه هدایت( مهدی قلی و نه نام کوچک جدش، رضاقلی، ص178) باید اصلاح شود.

+ کامیار عابدی ; ٦:٢٧ ‎ب.ظ ; دوشنبه ۱٦ آذر ۱۳٩٤

یک تک نگاری درباره تندر کیا

شورشگر بی آشتی (زندگی و شعر تندر کیا ، کامیار عابدی ،نشر ثالث ،1394، 248 ص).

 

*تک نگاری ام درباره عباس شمس الدین کیا مشهور به تندر کیا(1366-1288) ،شاعر ، و نظریه پرداز نامتعارف ادبی و فرهنگی ،که در تابستان 1392 تالیف آن به پایان رسیده بود،در آبان 1394 منتشر شد.

*فهرست بخش های شش گانه این کتاب از قرار زیر است:

پیش سخن(صص11-9).

بخش نخست:نگاهی به زندگی(صص39-13).

بخش دوم:تحلیلی از آثار (نخستین آثار، تیسفون، شاهین ها،نثم، فروزه، چیزک،افسانه نو،صص87-41).

بخش سوم:شناختی از آراء (از خودشناسی تا فرابشر، ایران و تاریخش، تندر و پدربزرگش، شعرفارسی در عصر کهن، شعر فارسی در عصر تجدد،حاصل سخن ،صص152-88).

بخش چهارم:نثرنویسی و واژه ورزی (فهرستی از کلمه های نو در آثار تندر همراه با برابر انگلیسی آن ها،صص164-153).

بخش پنجم:بازتاب آثار و آراء (از دهه 1310 تا دهه 1380،صص197-165).

بخش ششم:منتخبی از شاهین ها (در حد پذیرش روزگار ،صص238-199).

فهرست منابع و مآخذ (آثار تندر کیا،گفت وگوها ،آثار دیگران،صص 248-239).

*فهرست نام قلمزنانی که در بخش پنجم فشرده آراء و نظرهای آنان به ترتیب تاریخی  درباره آثار تندر کیا آمده است:

سعید نفیسی،ابراهیم خواجه نوری،لطفعلی صورتگر،ذبیح الله صفا، ربیع مشفق همدانی، صادق هدایت، علی دشتی، مهدی اخوان ثالث، جلال آل احمد،سیروس طاهباز،ناصر وثوقی،بیژن الهی،اسماعیل نوری علاء ،عبدالعلی دست غیب، یدالله رویایی،رضا براهنی، غلامعلی رعدی آذرخشی، مهدی فروغ،امیری فیروزکوهی،حمید زرین کوب،محمدرضا شفیعی کدکنی،پرویز داریوش،سیمین دانشور،فرامرز طالبی، محمد حقوقی،شمس لنگرودی،علی باباچاهی، بهاءالدین خرمشاهی،کامران سپهران،تقی پورنامداریان،مشیت علایی، داریوش اسدی کیارس،علی قنبری،غلامرضا صراف،سید مهدی زرقانی،طیبه طاووسی آرانی،سعید سلطانی طارمی،سعید حمیدیان،سیروس نیرو،قدمعلی سرامی،احمد بیرانوند،محسن صبا،فرشاد سنبل دل،تیمور علی محمدی.

*این سهوالقلم ها یا نادرستی های چاپی باید اصلاح شود:

ص22 ،س22 :دکترا__دکتری

ص79،س7 :1265__1256

ص120،س 10: محمد تقی_سید احمد

+ کامیار عابدی ; ٥:٢٠ ‎ق.ظ ; شنبه ۱٦ آبان ۱۳٩٤

یادداشتی درباره گلی امامی

*گلی امامی ،گلی امامی ، گلی امامی (کامیار عابدی،کتاب هفته خبر ،س4،ش76،  11مهر 1394،ص45).

 

*گلی امامی از اواخر دهه 1340 به بعد به عنوان مدیر کتابخانه،مدیر کتابفروشی،مدیر نشر،کتابشناس،مشاور نشر، و البته مترجم آثار ادبی به خدمت فرهنگی مشغول بوده است.

*مجله کتاب هفته خبر (به سردبیری محمد ولی زاده )در اواخر تابستان 1394 به درستی در پی یادآوری بیش از نیم قرن تلاش فرهنگی گلی امامی به اهل ادب برآمد.در این ویژه نامه ،علاوه بر گفت وگویی تفصیلی با وی(به کوشش هوشیار انصاری فر) یادداشت هایی از چند تن از قلمزنا ن معاصر درباره وی گردآورده شده است:بهاءالدین خرمشاهی،سید فرید قاسمی،عابدی،هیوا مسیح ،احمد اکبر پور،سعیدبرآبادی، فرشید فرهمندنیا.

*من در یادداشت مختصر خود علاوه بر اشاره به پیشگامی گلی امامی در ترجمه ادبیات نوجوانان ،از دیگر ترجمه ها و نیر برخی جوانب تکاپوهای فرهنگی این چهره شناخته شده کشورمان یاد کرده ام.

+ کامیار عابدی ; ٢:٠٥ ‎ق.ظ ; چهارشنبه ٦ آبان ۱۳٩٤

شناخت و بررسی سروده ها و تحلیل های هوشنگ گلشیری از شعر

هوشنگ گلشیری : شاعر و تحلیلگر شعر (در پانزدهمین سال درگذشت او، جهان کتاب ،س20،ش316،شهریور 1394،صص14-10).

 

*هوشنگ گلشیری(1379-1316) با انتشارات شازده احتجاب (1347) به عنوان نویسنده ای نوآور و توانا تحسین شد.انتشار دیگر آثار داستانی او در سه دهه بعد ادامه یافت.

*با این همه،نبایداز یاد برد که او پیش از داستان نویسی به شعرگویی پرداخته بود.علاوه براین، تا پایان عمر  در کنار نقد داستان های معاصران ،به تحلیل شماری از شعرهای شاعران نوگرا هم توجه نشان داد.

*درمقاله بالا با گردآوردن بخش اعظم شعرهای او و با مطالعه تحلیل های او از شعر ،کوشش برآن بوده است تا این وجه کم تر شناخته شده از شخصیت ادبی او  بررسی شود.

*مقاله سه بخش دارد:«پیش سخن، گلشیری شاعر، گلشیری و تحلیلی شعر».پایان بخش مقاله« فهرست منابع و مآخذ» («شعرهای گلشیری، تحلیلی شعر به قلم گلشیری، آثار دیگران») است.

+ کامیار عابدی ; ٢:٤٥ ‎ق.ظ ; دوشنبه ٦ مهر ۱۳٩٤

تحلیل و بررسی تاریخ ادبیات فارسی تالیف کارل هرمان اته

کارل هرمان اته :تاریخنگار ادب فارسی (کامیار عابدی ،فصلنامه نقد کتاب ادبیات،س1،ش1،بهار 1394،صص36-25).

 

*ازکارل هرمان اته(1917-1844) پژوهشگر و منتقد ادب فارسی رساله ای فشرده و بسیار سودمند در موضوع تاریخ ادبیات فارسی (ترجمه از آلمانی به قلم صادق رضازاده شفق تبریزی،1337) بر جای مانده است.

*این رساله در اوایل سده بیستم میلادی تالیف و منتشر شد.با این همه ،به سبب آگاهی های وسیع ادبی و فرهنگی مولف از یک سو ، و روشدانی وی از دیگر سو،تحقیق - نقد این ایرانشناس آلمانی با وجود فشردگی بسیار سودمند و خواندنی است.

*در مقاله بالا در ذیل چهار قسمت « زندگی و آثار،شناختی از اثر،تحلیل و بررسی اثر ،نمونه هایی از تحلیل های اته درباره شاعران» کوشیده ام جوانب مختلف این تالیف را واگویی کنم.

*مجله فصلنامه نقد کتاب ادبیات (از انتشارات موسسه خانه کتاب ) ادامه مجله های کتاب ماه ادبیات و فلسفه(1384-1376)  و کتاب ماه ادبیات (1393-1385)است.

*در نسخه چاپ شده مقاله بالا،بی اطلاع و موافقت مولف، تغییرهایی از نظر ویرایش انجام گرفته است.هنگام باز نشر مقاله، نسخه صحیح تر آن در دسترس خوانندگان قرار خواهد گرفت.

+ کامیار عابدی ; ٩:۱٥ ‎ب.ظ ; چهارشنبه ٤ شهریور ۱۳٩٤

شناخت و تحلیلی از سروده های محمد علی سپانلو

م.ع.سپانلو و سروده هایش (بدرود با شاعری نوگرا در آستانه هفتاد و پنج سالگی، جهان کتاب،س20،ش 315-313،خرداد - مرداد 1394،صص9-5).

 

*محمد علی سپانلو (متولد آبان 1319) در اردی بهشت 1394 در زادگاهش،تهران، به سبب بیماری ریوی زندگی را بدرود گفت.

*آثار او را می توان به سه دسته عمده تقسیم کرد: دسته نخست ،دفترها ،مجموعه ها و منتخب های متعدد از سروده های اوست.دسته دوم از آثار سپانلو ،تحلیل ها ،بررسی ها ،برداشت ها و خاطره نگاری های ادبی و فرهنگی اوست.دسته سوم از آثار وی ترجمه هایی ست که وی،به مناسبت آشنایی با زبان فرانسوی،از ادبیات غربی به زبان فارسی انجام داده است.

*در مقاله بالا ،در آغاز با طرحی فشرده از «زندگی،شخصیت و آثار»او ،علاوه بر کتابشناسی به نسبت کاملی از همه آثارش،به تفصیل، سروده های وی از اواخر دهه 1330 تا نیمه نخست دهه 1390 شناخته و بررسی شده است.

*م.ع.سپانلو را می توان گوینده ای سرشناس ،کوشا و درخور ملاحظه از نسل دوم شاعران نیمایی ،با نگاهی انسانی - ایرانی ، و با شعرهایی هم متضمن سبک خاص  هم دارای فراز و فرودهای کلامی دانست.

*امیدوارم مقاله بالا نقد و بررسی منصفانه ای از سیر شعر و شاعری این شاعر میهن دوست باشد.البته،بررسی دیدگاه های او درباره شعر موکول به مقاله دیگری است.

+ کامیار عابدی ; ٢:۳۸ ‎ق.ظ ; سه‌شنبه ۱۳ امرداد ۱۳٩٤

خشونت در شعر معاصر ایران

خنجر به گلوگاه (خشونت در شعر فارسی:دهه های 1350-1290،کامیار عابدی، نقد و بررسی کتاب تهران،ش46،بهار 1394،صص32-23).

 

*با توجه به غلبه آرمان های سیاسی و اجتماعی در دهه های 1350-1290،عجیب نیست که رگه هایی از خشونت در شعر فارسی این عصر یافت شود.

*در واقع، در عصری که میان نیکی و بدی،زیبایی و زشتی ، و ابلیس و قدیس تقسیم شده بود،از انسان/شاعر ایرانی انتظار نمی رفت که دومی را برگزیند.بی شک،در چنین دیدگاهی،خشونت به صورت پنهان یا پیدا،راهبر به وضعیت مناسب تر جلوه می کرد.گویی در آسیای وضعیت موجود (تلخ،غیرقابل تحمل) و  وضعیت موعود (شیرین، رویایی) ،نقد،مخالفت و خشونت ملازم و ناگزیر هم پنداشته می شود.

*در مقاله بالا،در حد توان مولف،با اشاره با نمونه های متعدد از دیوان ها/مجموعه شعرهای ده شاعرایران در دوره تجدد،این موضوع در زمینه تاریخی اش شناخته و بررسی شده است.

+ کامیار عابدی ; ۸:٢۸ ‎ب.ظ ; پنجشنبه ٤ تیر ۱۳٩٤

نوشته ها،گزارش ها و گفت وگو های کریم امامی درباره ادب و هنر در دهه 1340

کریم امامی:روایتگر ادب و هنر (کامیار عابدی،جهان کتاب،س20،ش2-1،فروردین اردی بهشت 1394،صص20-17).

 

*کریم امامی(1384-1309) به عنوان مترجم ،فرهنگ نگار، و صاحب نظر در رشته های ترجمه و نشر ،چهره ای ست بسیار شناخته شده.از او در این زمینه ها آثار متعدد و بسیار سودمندی در دست است.

*با این همه،نباید فراموش کرد که از او به عنوان روزنامه نگار و منتقد ادبی و هنری در روزنامه کیهان بین المللی/انگلیسی در سال های 1347-1341 نوشته ها ،گزارش ها و گفت وگو های مختلف و در خور توجهی به زبان انگلیسی منتشر شده است. شعر،داستان،هنرهای تجسمی،سینما و نمایش موضوع های عمده این دوره از تکاپوهای هنری اوست.

*این نوشته ها،گزارش ها و گفت وگوهای در سال 2014  در مجموعه ای کلان به کوشش همسرش(گلی امامی)،با ویرایش حورا یاوری، و با سه مقدمه اجمالی یا تفصیلی از احسان یارشاطر،شائول بخاش و عبدالحسین آذرنگ در نیویورک منتشر شده است:

Karim Emami on Modern Iranian Culture, Literature and Art

*در مقاله بالا کوشیده ام جوانب مختلف این کتاب ارزشمند را واگویی ،تحلیل و بررسی کنم.

ماخذ:وبلاگ استاددکتر کامیار عابدی